Een gezonde arbeidsmarkt; testen, testen en nog eens testen

Het lijkt wel een start van een column over Corona virus. Maar nee er zijn meer vraagstukken. Het gaat in dit geval over de krapte op de arbeidsmarkt. Het arbeidsmarktvraagstuk is een veel koppig monster en laat vooral zien dat we het vraagstuk niet kunnen oplossen. De optimist zou kunnen zeggen meer dan 90% van de arbeidsmarkt regelt zich zelf. De problemen die ontstaan zijn of van structurele aard, mensen die niet meer kunnen werken, voor wie geen werk is, of we worden verrast (of laten ons verrassen) door krapte op de arbeidsmarkt, en die lijkt ook structureel te worden. 

Vergeten?

Juist die eerste groep is een redelijk vergeten groep. Ja er wordt veel aandacht afgeschonken, UWV Werkbedrijf en Gemeenten zijn serieus bezig, maar je kan constateren dat het probleem zich niet oplost met het vigerende? beleid. Ook niet met ideeën van sociale partners, het project 100.000 banen, het project de Normaalste Zaak en veel regionale initiatieven brengen de oplossing niet dichterbij. Andersom zou je zeggen hoe groot zou het probleem zijn als we deze projecten niet hadden uitgevoerd.

In het regeringsakkoord wordt uiteraard aandacht geschonken aan dit vraagstuk en het SCP heeft al eerder laten weten dat de decentralisatie van het arbeidsmarktvraagstuk op deze wijze niet werkt. Als je al langere tijd niet meer mee doet op de arbeidsmarkt heb je niet zoveel aan korte trajecten. Ik vergelijk het wel eens met een beroepskwalificatie, die duurt vier jaar. Na vier jaar kan je wellicht je zelf redelijk redden. Als we iedereen die vandaag niet meedoet aan het proces werken een contract met de samenleving voor vier jaar aanbieden kunnen we de tijd gebruiken, om dit vraagstuk op te lossen. En lukt het eerder dan vier jaar... prachtig. Je begint dus met meedoen op de eerste dag van je contract met de samenleving.

Krapte

Bovenstaande lost het vraagstuk van de krapte op de arbeidsmarkt van vandaag niet op. Als je een probleem van vandaag wilt oplossen moet je gisteren al beginnen en ook daar moet je de tijd voor nemen. Soms wel vier jaar. Stop ook niet met al activiteiten die je vandaag al doet. Eigenlijk hebben we een parallelle weg nodig voor de langere termijn, waarbij we het fenomeen arbeid onder de loep nemen Dat gaat verder dan bijvoorbeeld de commissie Borstlap, die vooral pleit voor andere juridische verhoudingen tussen de werkende en de onderneming.

Fundament

We hebben een fundamentele discussie nodig over de toegevoegde waarde van werken binnen ons eigen leven en binnen onze samenleving. Is werken nog steeds dominant binnen ons leven, of wordt ontwikkelen, leren, scholen dominanter? Wat voegt werk voor positiefs toe aan ons leven en waar zorgt datzelfde werk voor negatieve effecten. En niet onbelangrijk wat verwachten we zelf van de rol van werken in ons leven. Wat als we het systeem van werken, leren, leven fundamenteel herinrichten. Waarbij ontwikkelen/leren dominant wordt, werken bijdraagt aan beter leven en beter samenleven. Waar we werkgever en werkenden in hun eigen positie brengen namelijk in verbinding met, en verantwoordelijkheid naar, elkaar. En de overheid ondersteunt en dienstverleners helpen waar nodig.

We ontwikkelen aantrekkelijk maken, vanuit een positieve insteek (en veranderen niet verslechteren is). Wat als we de ontwikkelparameters een serieuze plek geven. Je sluit geen arbeidsovereenkomst meer af, maar een ontwikkel/werkovereenkomst. De collectieve arbeidsovereenkomst wordt een collectieve ontwikkel/werk overeenkomst. Waarbij in de eerste hoofdstukken het ontwikkelen wordt geregeld. We spreken dan in de sociale zekerheid niet meer van een uitkering maar een ontwikkelbudget voor je sociale en ontwikkel zekerheid.
Alle beroepsopleidingen worden alleen nog maar duaal aangeboden. Je leert en werkt gedurende je hele loopbaan (en daarna).

Test

Wat in ieder geval helpt is weten waar je staat als werkende. Wat kan je, weet je, wil je en wat vraagt de arbeidsmarkt van morgen. Daar kan je achter komen als we testen, testen en testen. Maar dat vraagt ook inzicht in de competenties die morgen gevraagd worden en wat kunnen private en publieke opleiders dan bieden?

Hoe dan?

We hebben zelf de keuze (vooral als overheid) om iedereen die vandaag niet meedoet op de arbeidsmarkt mee te laten doen. Maar dat vraagt wel om een andere benadering van het vraagstuk afstand tot de arbeidsmarkt. Van push naar pull. Zet de werkgevers en werkenden in positie, maak de vraag van nu en later helder en help het aanbod daarop aan te sluiten. We zien dat we een kwalitatief en kwantitatief vraagstuk hebben als het gaat om de krapte van de arbeidsmarkt. Dat vraagt om een herbezinning op ontwikkelen, werken en leven. Tot slot we maken een begin met testen en investeren in het herkennen van competenties van overmorgen. Meedoen geldt dan voor iedereen en we zijn dan de vraagstukken op de arbeidsmarkt een stap voor…

Jaap Jongejan
SBI Formaat